Starożytny lek na odwagę
Tymianek jest jednym z najstarszych ziół leczniczych i przyprawowych, znanym od tysięcy lat. W starożytnym Egipcie służył do balsamowania zwłok, a także do wyrobu kadzideł. Łacińska nazwa thymus wywodzi się od greckiego słowa thymon, które oznacza odwagę, męstwo. Grecy przypisywali mu niezwykłe właściwości: dodawał odwagi i siły na polu walki. Żołnierze kąpali się w naparach z tymianku, by nabrać tężyzny fizycznej.
Tymianek należy do rodziny wargowych. Jest wieloletnią krzewinką osiągającą 30 cm wysokości. Można go uprawiać w ogródku skalnym, na balkonie i w doniczce. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, gdzie do dnia dzisiejszego rośnie dziko na skalistych zboczach. Do Niemiec sprowadzili go we wczesnym średniowieczu benedyktyni. Obecnie jest powszechnie uprawiany w całej Europie i Ameryce Północnej.
Właściwości lecznicze tymianku
Tymianek stosowany jest głównie doustnie jako lek wykrztuśny i łagodzący kaszel, a także w nieżytach oskrzeli. Wśród olejków eterycznych tymianku dominują tymol, karwakrol i cymol. Podczas trawienia są one wchłaniane do krwi, a wydalane przez drogi oddechowe, gdzie wykazują właściwości mukolityczne (rozrzedzają wydzielinę oskrzelową), rozkurczające i bakteriobójcze. Tymol i karwakrol działają na niemal wszystkie drobnoustroje chorobotwórcze, również na te odporne na znane antybiotyki.
Oprócz tego tymianek:
Przy zapaleniu gardła i chorobach dróg oddechowych zalecane są inhalacje lub picie naparu z tymianku. Aby przygotować napar należy jedną łyżeczkę tymianku zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem 10 minut, a następnie przecedzić. Pić 3 szklanki dziennie. Herbatka z tymianku z dodatkiem miodu jest szczególnie skuteczna w leczeniu infekcji grypowych.
Zewnętrznie tymianek służy do odkażania i utrzymania w zdrowiu jamy ustnej. Dezynfekuje, wzmacnia zęby i dziąsła, a w razie bólu działa kojąco. W postaci kompresów i okładów jest natomiast stosowany jako środek w niektórych chorobach skóry (np. łojotokowym zapaleniu skóry). Tymianek wchodzi w skład mieszanek ziołowych do kąpieli zdrowotnych, które pobudzają, działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Współczesne ziołolecznictwo także stosuje odwar z tymianku do nacierania skóry głowy, jako lek zapobiegający wypadaniu włosów, wzmacniający skórę i usuwający łupież.
Aromatyczna przyprawa w kuchni
Tymianek jest charakterystyczną przyprawą kuchni francuskiej. Ma intensywny aromat i nieco gorzkawy smak. Dlatego należy stosować go z umiarem. W kuchni wykorzystuje się zarówno świeże, jak i suszone zielone części tymianku. Suszony ma jednak znacznie silniejszy aromat od świeżego. Doskonale komponuje się z innymi ziołami: rozmarynem, szałwią, a także liściem laurowym, pietruszką, cebulą i czosnkiem.
Jest przyprawą o szerokim zastosowaniu. Używa się go do przyprawiania mięs (głównie ciemnych): wołowiny, dziczyzny, baraniny, królika, ale także drobiu i ryb. Tymianek znakomicie komponuje się z potrawami z roślin strączkowych. Szczypta tej przyprawy dodana do zupy fasolowej, grochówki czy fasolki po bretońsku znacznie podniesie smak tych potraw. Tymianek polecany jest także do pieczonych ziemniaków, sosów, zup i gulaszy. Podnosi smak pasztetów i farszów mięsnych. Używa się go także do marynat, octu ziołowego oraz do kiszenia i marynowania ogórków.
Tymianek usuwa specyficzny zapach morskich ryb. Dlatego przed pieczeniem ryby w całości wskazane jest dodanie do środka gałązki świeżego lub szczypty suszonego tymianku. Filety z morskich ryb warto natomiast natrzeć tymiankiem i melisą.
Tymianek jest niezastąpioną przyprawą do potraw tłustych i ciężkostrawnych.
